ماتریس BCG چیست؟ آشنایی با ماتریس بوستون و نحوه استفاده از آن

ماتریس bcg یا همان ماتریس بوستون یک تلاش مشترک بین افرادی که آن را به وجود آوردند بود. آلن زاکون از BCG، که بعداً مدیرعامل شرکت شد، ابتدا آن را ترسیم کرد و سپس به همراه همکارانش آن را اصلاح نمود. بنیان‌گذار BCG، بروس هندرسون، این مفهوم را در مقاله خود به نام پورتفولیو محصول در سال 1970 منتشر کرد. امروزه، هنوز هم در آموزه‌های مدرسه کسب‌وکار در خصوص استراتژی مرکزی کسب‌وکار، این ماتریس وجود دارد.

ماتریس bcg ابزاری معروف است که توسط تیم مشاوره بوستون معرفی شد، به همین دلیل به ماتریس بوستون یا ماتریس گروه مشاوران بوستون هم شناخته می‌شود. این ابزار به کسب‌وکار شما کمک می‌کند که محصولات خود را تجزیه و تحلیل کنید و بهترین فرصت‌های بیزینس خود را شناسایی نمایید.

در این مقاله از مجموعه مقالات بلاگ رسمی وب سایت سامانه‌های مدیریت، قصد داریم در خصوص این که ماتریس bcg چیست و چگونه می‌توان از آن در کسب‌وکار استفاده کرد صحبت کنیم و نکات ویژه را نیز در این خصوص به شما عزیزان معرفی نماییم.

پس اگر جزو افرادی هستید که همیشه تشنه آموختن در خصوص مسائل مربوط به کسب‌وکار هستید و تمایل دارید که هر روز بتوانید بیزنس خود را بهینه کنید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را انتها بخوانید.

ماتریس bcg چیست؟

ماتریس گروه مشاوره بوستون (BCG) یک ابزار برنامه‌ریزی است که از نمایش‌های گرافیکی محصولات و خدمات یک شرکت استفاده می‌کند تا به شرکت کمک کند تصمیم بگیرد چه چیزی را باید نگه دارد، بفروشد یا در آن سرمایه‌گذاری بیشتری کند.

این ماتریس پیشنهادات یک شرکت را در یک ماتریس چهار مربعی ترسیم می‌کند که محور y نشان‌دهنده نرخ رشد بازار و محور x نشان‌دهنده سهم بازار است.

درک ماتریس مشاوران بوستون

ماتریس بوستون، محصولات را به چهار دسته تقسیم می‌کند که از نظر اکتشافی به عنوان "سگ"، "گاو شیرده"، "ستاره" و "علامت سؤال" شناخته می‌شوند. هر ربع دسته دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌های منحصر به فرد خود است.

سگ (حیوان خانگی)

اگر محصول یک شرکت، سهم بازار و نرخ رشد پایینی داشته باشد، آن را یک "سگ" در نظر می‌گیرند که باید فروخته شود، منحل شود یا تغییر موقعیت دهد. سگ‌هایی که در ربع سمت چپ پایین شبکه یافت می‌شوند، پول نقد زیادی برای شرکت تولید نمی‌کنند، زیرا سهم بازار پایینی داشته و رشد کمی دارند. به همین دلیل، سگ‌ها می‌توانند به تله‌های نقدی تبدیل شوند و سرمایه‌های شرکت را برای دوره‌های طولانی محدود کنند. به همین دلیل، آنها کاندیدای اصلی برای واگذاری هستند.

گاوهای شیرده

محصولاتی که در مناطق کم رشد هستند اما شرکت سهم نسبتاً زیادی در بازار از آن‌ها دارد، «گاو شیرده» در نظر گرفته می‌شوند و بنابراین شرکت باید تا زمانی که می‌تواند گاو شیرده را دوشیده باشد. گاوهای شیرده که در ربع پایین سمت راست دیده می‌شوند، معمولاً محصولات پیشرو در بازارهایی هستند که بالغ شده‌اند.

به طور کلی، این محصولات بازدهی بالاتر از نرخ رشد بازار دارند و از منظر جریان نقدی خود را حفظ می‌کنند. تا جایی که ممکن است باید از این محصولات استفاده کرد. ارزش گاوهای شیرده را می‌توان به راحتی محاسبه کرد زیرا الگوهای جریان نقدی آنها بسیار قابل پیش‌بینی است. در واقع، گاوهای شیرده با رشد کم و دارای سهم بازار بالا باید برای دریافت پول نقد دوشیده شوند تا در «ستاره‌»های با رشد بالا و سهم از بازار بالا، با پتانسیل آینده، سرمایه‌گذاری مجدد شود.

ستاره‌ها

محصولاتی که در بازارهای با رشد بالا هستند و بخش قابل توجهی از آن بازار را تشکیل می‌دهند، «ستاره‌ها» محسوب می‌شوند و باید روی آن‌ها سرمایه‌گذاری بیشتری کرد. در ربع بالا سمت راست، ستاره‌هایی قرار دارند که درآمد بالایی ایجاد می‌کنند، اما مقادیر زیادی پول نقد شرکت را نیز مصرف می‌کنند. اگر ستاره‌ای بتواند رهبر بازار باقی بماند، در نهایت با کاهش نرخ رشد کلی بازار، تبدیل به یک گاو نقدی می‌شود.

علامت سؤال

فرصت‌های مشکوک، فرصت‌هایی هستند که در بازارهایی با نرخ رشد بالا وجود دارند، اما شرکت در آن‌ها سهم زیادی از بازار را حفظ نمی‌کند. علامت سؤال در قسمت سمت چپ بالای شبکه قرار دارد. آنها معمولاً سریع رشد می‌کنند اما مقادیر زیادی از منابع شرکت را مصرف می‌کنند. محصولات در این ربع باید به طور مکرر و دقیق تجزیه و تحلیل شوند تا ببینیم آیا ارزش نگهداری دارند یا خیر.

مثالی کاربردی از ماتریس bcg

تا به اینجای مقاله، باید کاملاً درک کرده باشید که ماتریس گروه مشاوران بوستون چیست و چگونه کار می‌کند. برای آن که بتوانید درک ملموس‌تری از این ماتریس داشته باشید و به شکلی کاربردی آن را یاد بگیرید، در ادامه مثالی از یکی از بزرگ‌ترین بیزنس‌های جهان، شرکت اپل، آورده‌ایم که در این مثال، محصولات این کمپانی بزرگ را درون ماتریس بوستون قرار می‌دهیم و آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

ماتریس بوستون شرکت اپل

همه ما معروف‌ترین محصولات ابرشرکت اپل را می‌شناسیم. آیفون، آی‌پاد، آی‌پد، مک بوک و آی‌واچ را می‌توان به عنوان معروف‌ترین محصولات این شرکت در نظر گرفت؛ ولی آیا می‌دانید که هر کدام از این محصولات در کدام دسته از چهار ربع ماتریس بوستون قرار می‌گیرند؟

ستاره ماتریس بوستون اپل

ستاره ماتریس bcg اپل را می‌توان آیفون در نظر گرفت. این محصول در بین محصولات شرکت اپل، بیشترین سهم بازار را دارد و بازار آن همچنان رو به رشد می‌باشد.

نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که بالاخره هر ستاره‌ای افول می‌کند و پس از آن که یک ستاره در ماتریس بوستون افول کرد، یا به سگ تبدیل می‌شود و یا به یک گاو شیرده. در این جا شرکت باید مجدداً روی این محصول سرمایه‌گذاری کند تا بتواند آن را به یک گاو شیرده تبدیل نماید.

گاو شیرده ماتریس bcg اپل

آی‌پد و مک بوک، گاوهای شیرده سبد محصولات اپل هستند. درست است که این محصولات سهم بازار بالایی دارند اما بازار این محصولات دیگر در حال رشد نیست. بنابراین آن‌ها سرمایه‌گذاری نسبتاً کمی لازم دارند تا سوددهی‌شان ادامه داشته باشد.

سگ در ماتریس بوستون اپل

یکی از محصولات شرکت اپل که سال‌ها قبل از آیفون آن را به بازار عرضه کرد، آی‌پاد می‌باشد. آی‌پاد در واقع وسیله‌ای بود که در زمان خودش آمده بود که جایگزین واکمن شود. این محصول در زمان خودش با استقبال نسبتاً خوبی مواجه شد که البته با روی کار آمدن تلفن‌های همراه هوشمند و یا حداقل آن‌هایی که قابلیت پخش موزیک داشتند، کم‌کم استقبال از آی‌پاد اپل کاهش پیدا کرد تا به امروز که این محصول، تبدیل به یکی از سگ‌های شرکت اپل شده است که سرمایه‌گذاری مجدد در آن، توجیه اقتصادی ندارد.

دلیل آن هم این است که مردم ترجیح می‌دهند با گوشی هوشمند خود به پادکست‌ها و موزیک‌هایشان گوش بدهند تا این که بخواهند از یک ابزار اضافی برای این کار استفاده کنند.

علامت سؤال ماتریس bcg اپل

آی‌واچ را می‌توان علامت سؤال بزرگ شرکت اپل در ماتریس گروه مشاوران بوستون دانست. علامت سؤال بزرگی روی آینده اپل واچ یا همان ساعت هوشمند اپل قرار دارد و اصلاً مشخص نیست که در ادامه سهم بازار این محصول چقدر خواهد بود. البته باید این موضوع را نیز بدانید که اپل می‌تواند بازار پر رونقی مانند بازار آیفون برای اپل واچ به دست آورد ولی از آن جایی که رفتار مصرف‌کننده در آینده در خصوص این محصول، محصولات جدید در دنیای تکنولوژی و همچنین آینده شرکت اپل در خصوص محصول آی‌واچ مشخص نیست، هنوز برای تصمیم به سرمایه‌گذاری بر روی این محصول و توسعه دادن آن، زود است.

در نمودار زیر، محصولات اپل دقیق‌تر روی ماتریس مشاوران بوستون قرار داده شده‌اند و مساحت دایره‌ها ارزش فروش محصول را نشان می‌دهد. این کار به شما کمک می‌کند که نقاط ضعف و قوت محصولتان را بهتر بشناسید.

سخن پایانی

در این مقاله از مجموعه مقالات بلاگ رسمی وب سایت سامانه‌های مدیریت، در خصوص ماتریس bcg صحبت کردیم و ضمن پرداختن به این موضوع که ماتریس bcg چیست، سعی کردیم با آوردن مثالی از ماتریس گروه مشاوران بوستون برای شرکت اپل، به شکلی ملموس‌تر کمک کرده باشیم تا بتوانید این مفهوم مهم در کسب‌وکار را درک کنید.

امیدواریم که این مقاله برای شما عزیزان مفید و کاربردی واقع شده باشد.

در خصوص ماتریس مشاوران بوستون اگر نکته‌ای وجود دارد که در این مقاله از ذکر آن غافل شده‌ایم، خوشحال می‌شویم تا آن را در قسمت نظرات زیر همین مقاله با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.